Tác dụng của biện pháp tu từ điệp ngữ là gì?

Điệp ngữ là gì?

Điệp ngữ là một biện pháp tu từ quan trọng trong văn học, được sử dụng bằng cách lặp lại một từ, một cụm từ hoặc cả một câu nhiều lần. Việc lặp lại này không phải là ngẫu nhiên mà mang dụng ý nghệ thuật rõ ràng, nhằm tăng tính biểu cảm và nhấn mạnh ý nghĩa cho câu văn, đoạn văn hoặc đoạn thơ.

Tác dụng của biện pháp tu từ điệp ngữ là gì?

Tác dụng của điệp ngữ rất đa dạng và phong phú, có thể tóm gọn trong một số điểm chính sau đây:

• Nhấn mạnh: Điệp ngữ làm nổi bật một ý tưởng, cảm xúc hoặc sự kiện quan trọng, giúp người đọc dễ dàng ghi nhớ và khắc sâu nội dung. Sự lặp lại từ ngữ như một sự khẳng định mạnh mẽ, tạo ấn tượng sâu sắc trong tâm trí người đọc.

• Tạo nhịp điệu: Việc lặp lại từ ngữ theo một trình tự nhất định tạo nên nhịp điệu cho câu văn, đoạn thơ, giúp lời văn trở nên hài hòa, dễ nghe, dễ đọc và dễ thuộc. Nhịp điệu này góp phần tạo nên sự hấp dẫn và lôi cuốn cho tác phẩm.

• Tăng tính biểu cảm: Điệp ngữ là công cụ đắc lực để thể hiện và khuếch đại cảm xúc. Sự lặp lại từ ngữ diễn tả sự tha thiết, da diết, hoặc sự mạnh mẽ, quyết liệt trong tình cảm của tác giả. Điều này giúp người đọc đồng cảm và thấu hiểu sâu sắc hơn thông điệp của tác phẩm.

Tác dụng của điệp ngữ

Các loại điệp ngữ phổ biến

Điệp ngữ được chia thành nhiều loại khác nhau, dựa trên cách thức lặp lại từ ngữ. Dưới đây là một số loại điệp ngữ thường gặp:

1. Điệp ngữ cách quãng

Đây là kiểu điệp ngữ mà từ hoặc cụm từ được lặp lại không liên tiếp nhau, mà có những khoảng cách nhất định giữa các lần lặp. Ví dụ: “Ta làm con chim hót, ta làm một cành hoa, ta nhập vào hòa ca một nốt trầm xao xuyến.” (Thanh Hải) – Từ “ta” được lặp lại ở đầu mỗi câu thơ, nhấn mạnh khát vọng hòa mình vào cuộc sống của nhà thơ.

2. Điệp ngữ nối tiếp

Với kiểu điệp ngữ này, các từ hoặc cụm từ được lặp lại liên tục, liền kề nhau, tạo nên sự nhấn mạnh và dồn dập về mặt cảm xúc. Ví dụ: “Anh đã tìm em rất lâu, rất lâu. Thương em, thương em, thương em biết mấy.” (Phạm Tiến Duật) – Cụm từ “rất lâu” và “thương em” được lặp lại liên tiếp, thể hiện nỗi nhớ da diết, khát khao gặp gỡ của người lính.

3. Điệp ngữ chuyển tiếp (điệp vòng)

Điệp ngữ chuyển tiếp, hay còn gọi là điệp vòng, là kiểu điệp ngữ mà từ hoặc cụm từ cuối câu trước được lặp lại ở đầu câu sau, tạo sự liên kết chặt chẽ giữa các câu. Ví dụ: “Cũng trông lại mà cùng chẳng thấy, thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu. Ngàn dâu xanh ngắt một màu, lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?” (Nguyễn Du) – Từ “thấy” và “ngàn dâu” được lặp lại, vừa tạo sự chuyển tiếp mượt mà, vừa nhấn mạnh không gian chia ly và nỗi buồn của nhân vật.

Ví dụ về điệp ngữ

Để hiểu rõ hơn về tác dụng của điệp ngữ, cùng xem xét một số ví dụ cụ thể:

• “Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng, thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.” (Viễn Phương) – Từ “mặt trời” được lặp lại, vừa chỉ mặt trời tự nhiên, vừa ẩn dụ chỉ Bác Hồ, thể hiện sự vĩ đại và bất diệt của Người.

• “Mẹ ơi, con đã về đây, mẹ ơi!” (Nguyễn Khoa Điềm) – Từ “mẹ ơi” được điệp lại, diễn tả niềm xúc động, vui mừng và tình yêu thương tha thiết của người con khi trở về bên mẹ.

Học sinh lớp mấy cần nắm vững kiến thức về điệp ngữ?

Theo chương trình Ngữ văn hiện hành, học sinh lớp 8 và lớp 9 bắt đầu được học về biện pháp tu từ điệp ngữ và tác dụng của nó. Việc nắm vững kiến thức này sẽ giúp các em phân tích và cảm thụ tác phẩm văn học một cách sâu sắc hơn.